Marka Tescilinde Mutlak Ret Nedenleri ve İstisnaları

1. Mutlak Ret Nedenlerinin Kamu Düzeniyle İlgisi

Mutlak tescilinde mutlak red nedenleri, kamu düzeni ile doğrudan ilişkilidir. Bu nedenle, markaların tescil süreçlerinde belirli kriterlere uyması zorunludur. 6769 sayılı Sınai Mülkiyet Kanunu (SMK) Madde 16, kurumun başvurunun şekli yönden eksikliği bulunmadığına karar vermesi halinde, 5. madde kapsamında başvuruyu re'sen inceleyeceğini belirtir. İnceleme sonucunda, başvurunun belirli mal veya hizmetler bakımından tescil edilemeyeceği sonucuna varılırsa başvuru bu mal veya hizmetler bakımından reddedilir.

2. Marka Olamayacak İşaretler [SMK Madde 5(1)(a)]

SMK’nın 5(1)(a) bendi, kurumun 4. maddede belirtilen koşulları sağlamayan işaretleri reddetme zorunluluğunu ifade eder. Örneğin, mevcut teknolojilerle koku ve tat markalarının SMK’nın 4. maddesi kapsamında korunmasının mümkün olmadığı belirtilmiştir.

3. Ayırt Edici Nitelikte Olmayan İşaretler [SMK Madde 5(1)(b)]

Ayırt edicilik, markanın tescil başvurusuna konu mallar veya hizmetler için değerlendirilir. Örneğin, "Medi" işareti tıbbi ürünler için ticari köken belirten nitelikte algılanmıyorsa, bu işaret ayırt edici nitelikte değildir. Ayırt edici olmayan işaretler tescil edilmez.

4. Ürünü Nitelendiren/Tanımlayıcı İşaretler [SMK Madde 5(1)(c)]

Tanımlayıcı işaretler, ticaret alanında cins, çeşit, vasıf, kalite, miktar, amaç, değer, coğrafi kaynak belirten işaretlerdir. Örneğin, "şok kampanya", "marketim" gibi tanımlayıcı işaretler münhasır veya esas unsur olarak kabul edilmezken, "Şok market" gibi tanımlayıcı işaret tali unsur olarak kabul edilebilir.

Hükmün Amacı

Bu hükmün amacı, ilgili sektörde faaliyet gösteren herkesin kullanımına açık olan tanımlayıcı işaretlerin tek kişinin tekeline verilmesinin önüne geçerek kamu yararını gözetmektir. Böylece, tanımlayıcı bir işaretin tek bir kişinin tekeline verilmesi suretiyle diğer işletmelere karşı haksız bir avantaj sağlanması engellenir.

5. Harcıalem veya Mesleğe/Sanata Dair İşaretler [SMK Madde 5(1)(d)]

Ticaret alanında herkes tarafından kullanılan veya belirli bir meslek, sanat veya ticaret grubuna mensup olanları ayırt etmeye yarayan işaretler, münhasıran veya esas unsur olarak kullanılamaz. Örneğin, eczaneyi simgeleyen E işareti veya öğretmen, pilot gibi meslek isimleri bu kapsama girer.

6. Mala Özgü Özellik ve Şekli İçeren İşaretler [SMK Madde 5(1)(e)]

Malın doğası gereği ortaya çıkan şekli veya başka bir özelliğini içeren işaretler de tescil edilemez. Örneğin, muz için muz şekli veya kalça protezi gibi malların doğasına özgü şekiller bu kapsama girer.

7. Yanıltıcı İşaretler [SMK Madde 5(1)(f)]

Mal veya hizmetin niteliği, kalitesi veya coğrafi kaynağı gibi konularda halkı yanıltacak işaretler tescil edilemez. Örneğin, bir ürünün bileşimi konusunda yanıltıcı bir ibare içeriyorsa bu işaret tescil edilmez.

8. Tescilli Coğrafi İşaret [SMK Madde 5(1)(i)]

Tescilli coğrafi işaretten oluşan veya tescilli coğrafi işaret içeren işaretler tescil edilemez.

9. Paris Sözleşmesi Kapsamında Korunan İşaretler [SMK Madde 5(1)(g)]

Paris Sözleşmesi’nin 2 nci mükerrer 6 ncı maddesine göre reddedilecek işaretler tescil edilemez.

10. Kamusal Nitelikte İşaretler [SMK Madde 5(1)(ğ)]

Paris Sözleşmesi’nin 2 nci mükerrer 6 ncı maddesi kapsamı dışında kalan, ancak kamuyu ilgilendiren, tarihi ve kültürel değerler bakımından halka mal olmuş işaretler de tescil edilemez.

11. Dini İşaretler [SMK Madde 5(1)(h)]

Dini değerleri veya sembolleri içeren işaretler tescil edilemez.

12. Kamu Düzeni ve Ahlakla Bağlantılı İşaretler [SMK Madde 5(1)(ı)]

Kamu düzenine veya genel ahlaka aykırı işaretler de tescil edilemez.

13. Aynılık veya Ayırt Edilemeyecek Derecede Benzerlik [SMK Madde 5(1)(ç)]

Aynı veya aynı türdeki mal veya hizmetlerle ilgili olarak tescil edilmiş ya da daha önceki tarihte tescil başvurusu yapılmış marka ile aynı veya ayırt edilemeyecek kadar benzer işaretler tescil edilemez. Bu bent, tescil başvurusunun reddedilmesini gerektirir.

Hükmün Amacı

Bu hükmün amacı, aynı veya aynı tür mal veya hizmetler için daha önce tescil edilmiş veya tescil başvurusu yapılmış bir markanın aynı veya ayırt edilemeyecek kadar benzeri için başvuru yapılması durumunda, tüketiciler tarafından karışıklıkların önlenmesini sağlamaktır.

Uygulanma Koşulları

Önceki tarihli bir marka tescilinin veya başvurusunun bulunması,
Karşılaştırılan markaların aynı olması veya,
Karşılaştırılan markaların aynı olmasa da ayırt edilemeyecek kadar benzer olması,
Karşılaştırılan markalara ait mal veya hizmetlerin aynı veya aynı türde olması.

14. Mutlak Ret Nedenlerinin İstisnaları

Muvafakatname

SMK Yönetmeliği'ne göre, aynı veya ayırt edilemeyecek kadar benzer işaretlerin kullanımı için muvafakatname alınabilir. Muvafakatnamenin geçerli kabul edilmesi için noter onaylı olması ve gerekli bilgileri içermesi gerekmektedir.

Kullanımla Ayırt Edicilik Kazanma

SMK Madde 5(2) kapsamında, bir marka başvuru tarihinden önce kullanılmış ve başvuruya konu mal veya hizmetler bakımından bu kullanım sonucu ayırt edici nitelik kazanmışsa, bu markanın tescili belirli mutlak ret nedenlerine göre reddedilemez.

15. Mutlak Ret Nedeniyle Verilen Ret Kararına İtiraz

SMK Yönetmeliği Madde 20 ve 21’e göre, kurum tarafından alınan kararlardan zarar gören taraflar, kararlara karşı iki ay içinde yazılı ve gerekçeli olarak kuruma itiraz edebilir. İtiraz süresi içinde ücretin ödenmesi ve itiraz gerekçelerinin sunulması zorunludur.

16. Yayın

SMK Madde 16(2) ve (3) kapsamında, başvuru şartları eksiksiz şekilde yerine getirilmiş ve ret edilmemiş başvuru bültende yayımlanır. Yayımdan sonra reddedilmesine karar verilmiş başvurular da bültende yayımlanır.

17. Üçüncü Kişilerin Görüşleri

SMK Madde 17 kapsamında, marka başvurusunun yayımlanmasından sonra herkes, marka başvurusunun mutlak ret nedenlerine dayanarak tescil edilemeyeceğini belirten yazılı ve gerekçeli görüşlerini markanın tesciline kadar kuruma sunabilir. Bu kişiler kurum nezdinde işlemlere taraf olamaz.

18. İtirazın Geri Çekilmesi ve Başvurunun Geri Çekilmesi

SMK Yönetmeliği Madde 33 ve 22’ye göre, yayıma ve karara itirazlar kurum tarafından itiraz hakkında karar verilmeden önce geri çekilebilir. Başvuru sahibi, markanın tescil edilmesinden önce başvuruyu kısmen veya tamamen geri çekebilir.