Ceza Hukukunda Kast ve Taksir

Hukuk dünyasında suçun manevi unsurları arasında önemli bir yer tutan kast ve taksir, bir eylemin suç teşkil edip etmediğini belirleyen ana kavramlardır. Bu yazıda, kast ve taksir kavramlarının ne anlama geldiğini, aralarındaki farkları ve hukuki sonuçlarını inceleyeceğiz.

Kast Nedir?

Kast, bir kişinin suça konu olan eylemi bilerek ve isteyerek gerçekleştirmesidir. Yani fail, yaptığı hareketin sonucunu bilmekte ve bu sonucu istemektedir. Kastın varlığı, suçun manevi unsurunu oluşturan en temel unsurdur ve kasıtlı olarak işlenen suçlar genellikle daha ağır cezalarla karşılanır.

Örnek:

Bir kişi, kasten bir başkasına zarar vermek amacıyla hareket eder ve bu zararı bilerek ve isteyerek gerçekleştirirse, bu durumda kast söz konusudur.

Taksir Nedir?

Taksir ise, bir kişinin bilerek ve isteyerek yaptığı bir hareketin, öngörülmeyen bir sonucu doğurması durumunda ortaya çıkar. Taksirli suçlarda, failin eyleminin sonucu bilmemesi veya bilse bile bu sonucun gerçekleşmeyeceğine inanması söz konusudur.

Taksirin Türleri

Basit Taksir: Failin, eylemin sonucunu öngörmemesi durumudur. Örneğin, hızlı araç kullanan bir sürücünün, sakin bir bölgede kaza yaparak bir yayaya çarpması basit taksirdir.
Bilinçli Taksir: Failin, eylemin sonucunu öngörmesine rağmen, bu sonucun gerçekleşmeyeceğine inanarak hareket etmesidir. Örneğin, yoğun bir yaya trafiğinin olduğu bir bölgede hızlı araç kullanmak bilinçli taksire örnektir.

Olası Kast Nedir?

Olası kast, failin, eyleminin sonucunu bilerek ve isteyerek yapmasa da, bu sonucun gerçekleşebileceğini öngörüp, bu durumu umursamaması veya kabullenmesi halidir. Türk Ceza Kanunu’nun 21. maddesinde belirtilmiştir:

“Kişinin, suçun kanuni tanımındaki unsurların gerçekleşebileceğini öngörmesine rağmen, fiili işlemesi halinde olası kast vardır.”

Örnek:

Kalabalık bir meydanda silah atan bir kişinin, birine zarar verme olasılığını bilmesine rağmen bu eylemi gerçekleştirmesi, olası kast olarak değerlendirilir.

Bilinçli Taksir Nedir?

Taksirle işlenen fiiller, ancak kanunun açıkça belirttiği hallerde cezalandırılır. Bilinçli taksir, failin öngördüğü sonucu istemediği halde, neticenin meydana gelmesidir. Fail, öngörülen sonucun gerçekleşmeyeceğine inanarak hareket eder, fakat bu sonuç gerçekleşir.

Örnek:

Bir sürücünün, kırmızı ışıkta durmayıp geçmeye çalışırken kaza yapması ve bu kazada birinin yaralanmasına sebep olması bilinçli taksire örnektir.

Olası Kast ve Bilinçli Taksir Arasındaki Farklar

Olası kast ve bilinçli taksir, benzer gibi görünse de, suçun manevi unsuru bakımından farklılıklar taşır:

Olası Kast: Fail, "olursa olsun" diyerek hareket eder.
Bilinçli Taksir: Fail, "bir şey olmaz" diyerek, sonucun gerçekleşmeyeceğine inanarak hareket eder.

Yargıtay Kararları Işığında Farklar

Yargıtay, bilinçli taksir ve olası kast arasındaki farkları somut olaylarla açıklamaktadır. Örneğin, kırmızı ışıkta geçerek kazaya neden olan bir sürücünün, öngördüğü sonucu istememesi ve bu sonucun gerçekleşmemesi için çaba sarf etmesi bilinçli taksir olarak değerlendirilir.