Tasarımda Rüçhan Hakkına Dair Detaylı Bir Rehber
- Avukat Vedat Hakan beyaz
- 24 Tem 2024
- 3 dakikada okunur
Tasarım ve faydalı model başvurularında önemli bir hak olan rüçhan hakkı, özellikle uluslararası başvurularda büyük bir avantaja sahiptir. Bu blog yazısında, rüçhan hakkına sahip olabilecek kişilerden, rüçhan hakkı doğurabilecek işlemlere, rüçhan kullanım süresinden, rüçhan sırasına kadar detaylı bilgiler vereceğiz. Ayrıca rüçhan hakkının etkisi, talep edilmesi ve bu hakla ilgili süreçler hakkında da ayrıntılı açıklamalarda bulunacağız. Tasarımda rüçhan hakkı ile ilgili tüm süreci öğrenmek için okumaya devam ediniz.

Rüçhan Hakkına Sahip Olabilecek Kişiler
Rüçhan hakkına sahip olabilecek kişiler, Sınai Mülkiyet Kanunu (SMK) m. 3’de belirtilmiştir. Bu kişiler şunlardır:
Korumadan yararlanacak kişiler
MADDE 3- (1) Bu Kanunla sağlanan korumadan;
a) Türkiye Cumhuriyeti vatandaşları,
b) Türkiye Cumhuriyeti sınırları içinde yerleşim yeri olan veya sınai ya da ticari faaliyette bulunan gerçek veya tüzel kişiler,
c) Paris Sözleşmesi veya 15/4/1994 tarihli Dünya Ticaret Örgütü Kuruluş Anlaşması hükümleri dâhilinde başvuru hakkına sahip kişiler,
ç) Karşılıklılık ilkesi uyarınca, Türkiye Cumhuriyeti uyruğundaki kişilere sınai mülkiyet hakkı koruması sağlayan devletlerin uyruğundaki kişiler,
yararlanır.
Tasarımda Rüçhan Hakkı Doğurabilecek İşlemler
Rüçhan hakkı, belirli uluslararası anlaşmalar ve işlemler sonucunda doğar. Bu işlemler şunlardır:
Paris Sözleşmesi veya Dünya Ticaret Örgütü Kuruluş Anlaşmasına taraf devletlerden birinde yapılan tasarım veya faydalı model başvurusu.
Diğer yabancı ülkelerde yapılan tasarım başvurusu.
Rüçhan Kullanım Süresi
Rüçhan hakkının belirli bir kullanım süresi vardır ve bu sürenin takibi, hak kayıplarını önlemek açısından önemlidir. Rüçhan kullanım süresi şu şekildedir:
Rüçhan hakkı kullanma süresi altı aydır.
Bu süre, rüçhan hakkı doğuran ilk başvurunun yapıldığı (ürünün sergiye konulduğu) tarihten başlar. Başvuru günü bu süreye dahil değildir.
Süresi içerisinde kullanılmayan rüçhan hakları düşer.

Rüçhan Sırası
Bir tasarım için birden fazla rüçhan hakkı talep edilmesi durumunda, rüçhan hakkının sırası önem arz eder. Bu sıra şu şekilde belirlenir:
Bir tasarım için birden fazla rüçhan hakkı talep edilmesi durumunda rüçhan hakkı, geçerli olan ilk rüçhan tarihi itibarıyla başlar.
Bir sergide teşhir edilmiş ürünle aynı veya benzeri bir ürün hakkında birden fazla tasarım başvurusu yapılması hâlinde, bu ürünü sergiye ilk koyan kişi, ürünün sergiye aynı zamanda konularak teşhir edilmesi hâlinde ise ilk başvuruda bulunan kişi rüçhan hakkından yararlanır.
Rüçhan Hakkının Etkisi
Rüçhan hakkına dayanılarak yapılan başvurular, rüçhan hakkının doğduğu tarihten itibaren belirli sonuçlar doğurur. Bu etkiler şu şekildedir:
Rüçhan hakkına dayanılarak başvuru yapıldığı takdirde, rüçhan hakkının doğduğu tarihten itibaren üçüncü kişiler tarafından yapılan rüçhan hakkına konu tasarım başvurusunun kapsamına giren başvurular ile bunlar adına yapılan tasarım tescilleri hüküm ifade etmez.

Rüçhan Hakkının Talep Edilmesi
Rüçhan hakkının talep edilmesi belirli bir prosedürü gerektirir. Bu prosedür ve gereklilikler şu şekildedir:
Rüçhan hakkı talebi başvuruyla birlikte yapılır.
Başvuruda rüçhan hakkından yararlanmak istenilmesi halinde, ilk başvurunun yapıldığı ülkenin yetkili idaresi tarafından verilmiş onaylı rüçhan belgesinin aslı ve bu belgenin yeminli tercüman tarafından onaylanmış Türkçe tercümesi başvuru tarihinden itibaren üç ay içinde Kuruma verilir.
Rüçhan hakkı talep ücretinin ödenmemesi, eksik ödenmesi veya rüçhan belgesinin onaylı Türkçe tercümesinin bulunmaması halinde Kurum, bu eksikliklerin giderilmesi için iki ay süre verir. Bu süre içinde eksikliklerin giderilmemesi halinde rüçhan hakkından yararlanma talebi yapılmamış sayılır.
Rüçhan hakkının Türkiye'de açılan sergilerdeki teşhire dayanması halinde yetkili mercilerden alınan, teşhir edilen ürünü açık ve eksiksiz bir şekilde gösteren fotoğraf veya fotoğrafları içeren ve ürünün çeşidi ile bu ürünün sergide görünür şekilde konulduğu tarihi ve serginin resmi açılış tarihini gösterir şekilde belge sunulur.
Yabancı ülkelerde veya ülkelerdeki sergilerde teşhir edilen ürünler için, serginin açıldığı yetkili merciler tarafından düzenlenen belge de sunulur.
Rüçhan hakkı talebinde, rüçhan hakkının doğduğu başvurunun ülkesi, tarihi ve numarası belirtilir.
Rüçhan hakkı talebinin uygun bulunması halinde bu durum Sicile kaydedilir ve tasarım tescil belgesine işlenir.
Çoklu başvurular için sunulan rüçhan belgesinin, tescili talep edilen tasarımlardan hangisine veya hangilerine ilişkin olduğu başvuruda belirtilir.
Yabancı ülkede yapılan ilk başvurudaki başvuru sahibinin Türkiye’deki başvuru sahibinden farklı olması halinde, bu değişikliğin nasıl gerçekleştiği ve değişikliğin tarihi ile bu değişikliğe taraf kişilerin isimleri başvuruda beyan edilir.
Sonuç
Rüçhan hakkı, uluslararası tasarım ve faydalı model başvurularında büyük bir avantaj sağlar. Bu hakkın doğru ve zamanında kullanılması, hak sahiplerinin lehine önemli sonuçlar doğurur. Rüçhan hakkının doğurabileceği işlemlerden, kullanım süresine, talep edilmesi ve etkilerine kadar her aşamanın doğru şekilde yönetilmesi gerekmektedir. Bu yazıda verdiğimiz bilgiler, rüçhan hakkını daha iyi anlamanıza ve bu hakkı etkin bir şekilde kullanmanıza yardımcı olacaktır. Unutulmamalıdır ki, rüçhan hakkı ile ilgili tüm işlemler belirli yasal süreler ve prosedürlere tabidir; bu nedenle dikkatli bir takip ve titizlikle yürütülmesi gereken bir süreçtir. Rüçhan hakkı ile ilgili daha fazla hukuki destek için Çanakkale Marka Avukatımız ile iletişime geçiniz.
Commentaires