Trafik Kazalarında Sigorta Şirketlerinin Ortaklaşa Sorumluluğu

2918 sayılı Karayolları Trafik Kanunu'nun “zarar verenlerin birden fazla olması” başlıklı 88/1. maddesi ve 818 sayılı Borçlar Kanunu'nun “ortaklaşa sorumluluk” başlıklı 50-51. maddeleri, trafik kazalarından zarar görenlerin zararın tamamını sorumlulardan birinden veya hepsinden talep edebilme hakkını içeren "ortaklaşa ve zincirleme sorumluluk" ilkesini tanımlar. Ancak, bu ilkenin sigorta şirketlerine de uygulanıp uygulanmayacağı konusunda sıkça duraksamalar yaşanmakta ve sigorta şirketleri, yalnızca sigortalısının (işletenin) sürücüsünün kusuru oranında ödeme yapmayı tercih etmektedir. Bu yazı, söz konusu duraksamaları gidermek ve ortaklaşa ve zincirleme sorumluluğa ilişkin emredici hükümlerin sigorta şirketlerine de uygulanacağını açıklamak amacıyla kaleme alınmıştır.

Yasalardaki Hükümler

Karayolları Trafik Kanunu

2918 sayılı Karayolları Trafik Kanunu'nun “Hukuki Sorumluluk ve Sigorta” başlıklı bölümü, işleten, sürücü, sigortacı ve tüm sorumlular hakkındaki ortak hükümleri içerir. Bu nedenle, “ortaklaşa” sorumluluğa ilişkin 88. maddesi sigortacı yönünden de geçerlidir.

1.maddenin 1. fıkrasına göre: “Bir motorlu aracın katıldığı bir kazada, bir üçüncü kişinin uğradığı zarardan dolayı, birden fazla kişi tazminatla yükümlü bulunuyorsa, bunlar müteselsilen (ortaklaşa-zincirleme) sorumlu tutulurlar.”

Bu hükme göre, trafik kazasından zarar görenler, tüm sorumlulara veya sorumluların birine ya da birkaçına karşı açtıkları davada, mahkemece hükmedilecek tazminat tutarlarının tamamını sorumluların birinden isteyebilirler. Tazminatın tamamını ödeyen işleten veya sigortacı, kusuru oranında diğer aracın işleten veya sigortacısına rücu eder.

Trafik Kazalarında Sigorta Şirketlerinin Ortaklaşa Sorumluluğu

Sorumlular Arasındaki İlişkiler

1. Zarar Görenin Kusurunun Bulunmaması Durumunda

Zarar görenin kusurunun bulunmaması durumunda, sorumlular arasındaki kusur dağılımının ayrıntılı olarak belirlenmesi gerekmez. Birden çok kimsenin birlikte bir zarara neden olmaları durumunda, zarar görene karşı her birinin ayrı ayrı “zararın tamamından” sorumlu olmasına “dış ilişki” ve kendi aralarında zararın paylaşımına "iç ilişki" denir. Sorumlulardan biri zararın tamamını ödemişse, alacaklının yerine geçerek, iç ilişkide, payına düşenden fazlasını diğer zincirleme sorumlulardan isteme hakkına sahiptir.

2. Alacaklı (Zarar Gören) ve Sorumlular Arasındaki İlişki

Zarar gören, sorumlulardan yalnızca birini dava edip ödetme kararı aldıktan sonra, alacağını alamadığı sürece, diğer sorumlulara karşı aynı alacaktan dolayı dava açabilir. Mahkeme, aynı alacak için iki kez ödetme (ödetmede tekerrür) söz konusu olmamak kaydıyla, yeni bir ödetme kararı verebilir. Borçluların borçtan tamamen kurtulabilmeleri, alacaklının alacağının tamamını almış olması veya alacağının bir bölümünden vazgeçmiş olması durumunda söz konusu olabilir.

3. Zorunlu Sigortalarda Sigortacının Sorumluluğu

Zorunlu sigortalarda sigortacı, sigortalısının sorumluluğunu belirli bir oranda (poliçedeki limite kadar) üstlenmiş olup, sigortalısının kusur oranına göre değil, poliçedeki sınırı aşmamak üzere "tam" tazminat ödemekle yükümlüdür. Sigortalısının kusuru olmaksızın sigorta tazminatını ödeyen sigortacı, kazaya karışan diğer sorumlunun kusuru oranında ona ve sigortalısına karşı rücu hakkını kullanabilir.

Trafik Kazalarında Sigorta Şirketlerinin Ortaklaşa Sorumluluğu

Sigortacıların Ortaklaşa ve Zincirleme Sorumluluğu

2918 sayılı Karayolları Trafik Kanunu'nun 88/1. maddesi ve Borçlar Kanunu'nun 50-51 ve 142. maddeleri, sigorta şirketlerine de uygulanır. Zarar görenin kusuru yoksa, sigorta şirketleri, birden fazla aracın karıştığı trafik kazalarında, ortaklaşa ve zincirleme sorumluluk gereği, işletenin ve sürücünün kusuru oranına göre değil, poliçe limitini aşmamak üzere tazminatın tamamını ödemek zorundadır.

Bu konuda yasal hükümler dışında, Yargıtay kararları ve Sigortacılık Genel Müdürlüğü’nün 2008/25 sayılı sektörel duyurusu da sigorta şirketlerinin ortaklaşa ve zincirleme sorumluluğunu desteklemektedir.

1. Sigortacılık Genel Müdürlüğü’nün 2008/25 Sayılı Sektör Duyurusu

Başbakanlık Hazine Müsteşarlığı’nın Türkiye Sigorta ve Reasürans Şirketleri Birliği’ne gönderdiği 21.05.2008 tarihli yazı, sigorta şirketlerinin sigortalı motorlu araç işletenlerinin sorumlu oldukları trafik kazalarında oluşan zararları, kaza tarihi itibariyle geçerli sigorta limitleri çerçevesinde karşılamak zorunda olduğunu belirtir. Sigorta şirketleri, hak sahiplerinin taleplerinde işletenlerin kusur dağılımını dikkate almadan, müteselsil sorumluluk gereği zararın tamamını ödemekle yükümlüdür.

2. Yargıtay Kararları

Yargıtay kararları, trafik kazalarında birden çok kişinin sorumluluğu durumunda sigorta şirketlerinin müteselsil (ortaklaşa ve zincirleme) sorumluluk gereği zararın tamamını ödemek zorunda olduğunu vurgular. İşleten, sürücü ve sigortacı gibi birden çok kişinin sorumluluğu durumunda, zarar gören kişi dilediği borçluya başvurarak zararın tamamını talep edebilir. Sigorta şirketleri, poliçe limitleri dahilinde müteselsilen sorumlu olup, zararın tamamını ödemekle yükümlüdür.

Sonuç

2918 sayılı Karayolları Trafik Kanunu'nun 88/1. maddesi ve Borçlar Kanunu'nun 50-51 ve 142. maddeleri, trafik kazalarında ortaklaşa ve zincirleme sorumluluk ilkesini sigorta şirketlerine de uygular. Bu ilke, zarar görenlerin zararlarının tamamını talep etme hakkını sağlar ve sigorta şirketlerinin sigortalısının kusur oranına göre değil, poliçe limitleri çerçevesinde tam tazminat ödemesini zorunlu kılar. Yargıtay kararları ve Sigortacılık Genel Müdürlüğü’nün sektörel duyuruları da bu sorumluluğu desteklemektedir. Bu nedenle, sigorta şirketlerinin ortaklaşa ve zincirleme sorumluluk hükümlerine uygun hareket etmeleri önem arz etmektedir.