Çek İptali Davasında Bilmeniz Gereken Her Şey

Çek İptali Davası Nedir?

Çekin iptali, kaybolmuş veya çalınmış çeklerin hukuki geçerliliğinin sona erdirilmesi sürecidir. Bu süreç, çekin zayi olması durumunda hak sahibinin haklarını korumak için önemlidir. Çekin iptali, Türk Ticaret Kanunu (TTK) kapsamında düzenlenen hükümlerle gerçekleştirilir.

Çekin İptalinin Tabi Olduğu Hükümler

Türk Ticaret Kanunu, kıymetli evrakın iptali ile ilgili hükümleri dağınık olarak düzenlemiştir. TTK’nın 651. ve 652. maddeleri genel olarak kıymetli evrakın iptalini düzenlerken, 657. ve 661-669. maddeleri nama yazılı ve hamiline yazılı senetlerin iptali usullerini belirler. Çekin iptali, bu genel hükümler çerçevesinde değerlendirilir ve iptal süreci bu hükümlere uygun olarak yürütülür.

Çekin İptalinin Talep Edilebileceği Durumlar

Çekin iptali talebi, çekin kaybolması, çalınması veya gasp edilmesi durumlarında gündeme gelir. TTK’nın 759/2. maddesi gereğince, çekin iptalini isteyen kişi, çekin yetkili hamiliyken zayi olduğunu ispatlayacak inandırıcı deliller sunmak zorundadır. Çekin bir sureti veya içeriği hakkında bilgi vermek de bu süreçte gereklidir.

İptal Talebinde Bulunacak Kişi

Çekin iptali talebinde bulunacak kişi, çekin hak sahibi olmalıdır. TTK’nın 651/2. maddesi gereğince, kıymetli evrakın zayi olduğu anda senet üzerinde hak sahibi olan kişi, senedin iptalini talep edebilir. Çekin iptalini isteyen kişinin, çekin maliki veya çek üzerinde ayni bir hakka sahip olması gerekmektedir.

Çekin İptalinde Görevli ve Yetkili Mahkeme

Çekin iptali davalarında görevli mahkeme, asliye ticaret mahkemesidir. TTK ve Hukuk Muhakemeleri Kanunu’na göre, ticari davalarda asliye ticaret mahkemesi görevli mahkemedir. Yetkili mahkeme ise, davalı tarafın ikamet adresi veya çekin keşide yeri mahkemesi olarak belirlenebilir.

İptal Talebinde Mahkemenin Yapacağı İnceleme ve İspat Yükü

Mahkeme, iptal talebini değerlendirmeden önce usul hukuku açısından gerekli şartları inceler. Bu çerçevede, görev, yetki, derdestlik ve kesin hüküm durumu, harç ve gider avansının yatırılıp yatırılmadığı gibi hususlar araştırılır. İptal talebinde bulunan kişinin, çekin zayi olduğunu ve kendisinin hak sahibi olduğunu ispatlaması gerekmektedir.

İptal Talebinde İlan Aşaması

Çekin iptal talebi, mahkeme tarafından ilan edilir. İlanın amacı, çekin elinde bulunduran kişiye çekin mahkemeye sunulması için süre tanımaktır. TTK’nın 818/1 maddesine göre, ilan, Türkiye Ticaret Sicili Gazetesi’nde ve gerekirse yerel gazetelerde yapılır. İlanda çekin mahkemeye getirilmemesi durumunda iptal edileceği belirtilir.

İlanın Yapılacağı Yer ve İlan Süreleri

İlan, en az üç defa Türkiye Ticaret Sicili Gazetesi’nde ve gerekirse yerel gazetelerde yapılır. İlan süreleri, çekin zayi olduğu iddia edilen durumun özelliklerine göre belirlenir. İlan süreleri içinde çek mahkemeye getirilmezse, mahkeme iptal kararı verir.

İlanların Sonucu

İlan sonucunda, çek mahkemeye tevdii edilebilir veya ilan sonuçsuz kalabilir. Çeki elinde bulunduran kişi, ilan süresi içinde ortaya çıkarsa ve çek mahkemeye sunulursa, mahkeme davacıya iade davası açması için süre belirler. İlan sonuçsuz kalırsa, mahkeme çekin iptaline karar verir.

İptal Kararı ve İptal Kararının Hukuki Niteliği

Çekin iptaline ilişkin mahkeme kararı, çekin hukuki geçerliliğini sona erdirir. İptal kararı, çekin üzerindeki hakkı, çek kapsamını ve hak üzerindeki tasarruf yetkisini etkilemez. İptal kararı, sadece çekin teşhis fonksiyonunu etkileyen bir sonuçtur ve hak sahibinin kim olduğunu belirler.

İptal Kararının Sonuçları

İptal kararı, çekin hukuki geçerliliğini sona erdirir ve çekin yeni zilyedinin hak iddiasını ortadan kaldırır. İptal kararı ile hak sahibi, çeki ibraz edemediği halde hakkını talep edebilir. Ayrıca, iptal kararının ilan süresi içinde mahkemeye getirilmemesi durumunda, çekin iptaline karar verilir.

İptal Kararına Karşı Kanun Yolu

Çekin iptaline ilişkin mahkeme kararına karşı, Hukuk Muhakemeleri Kanunu’nun 387. maddesi gereğince, iki hafta içinde istinaf yoluna başvurulabilir. İstinaf başvurusu üzerine Bölge Adliye Mahkemesi'nin vereceği karar, kesin nitelik taşır ve temyiz yoluna başvurulamaz.

İptal Kararının İlgili Taraflara Etkisi

İptal kararı, iptali talep eden ile muhatap banka ve çek zilyedi olan üçüncü kişiler arasındaki ilişkileri etkiler. Muhatap banka, iptal kararına dayanarak ödeme yapabilir veya yapmayabilir. İyi niyetli üçüncü kişiler ise, haklarını koruma amacıyla dava açabilirler.

Sonuç

Çekin iptali süreci, çekin kaybolması, çalınması veya gasp edilmesi durumunda hak sahibinin haklarını korumak için önemli bir hukuki süreçtir. Bu süreç, TTK ve ilgili mevzuat çerçevesinde detaylı düzenlemelere tabi tutulmuştur. Mahkemeler, iptal taleplerini değerlendirirken, usul hukukuna uygun olarak hareket eder ve hak sahibinin haklarını koruma amacı güder. İptal kararlarının hukuki niteliği ve sonuçları, hak sahiplerinin haklarını etkin bir şekilde talep edebilmeleri açısından büyük önem taşır.

Bu rehber, çekin iptali sürecinin tüm aşamalarını detaylı şekilde açıklayarak, bu alandaki bilgi eksikliklerini gidermeyi amaçlamaktadır. Çekin iptali sürecinde hak sahiplerinin izlemesi gereken adımlar ve mahkemeye başvuru süreçleri hakkında bilgi sahibi olmak, hukuki süreçlerin etkin şekilde yürütülmesini sağlayacaktır. Çek İptali Davası hakkında daha fazla hukuki destek için Çanakkale Ticaret Avukatımız ile iletişime geçiniz.

Yasal Danışmanlık

Yer Ayırt