Çekin Zayii Olması ve İptali Davası

Çekin Zayii Olması ve İptali Davası Nedir?

6102 sayılı Türk Ticaret Kanunu (TTK), kıymetli evrakların borçlularını borçlarından kurtulmaları için bu evrakların teslimi karşılığında ödeme yapılmasını öngörmektedir. TTK'nın 645. maddesine göre kıymetli evraklar, içerdiği hakların senetten ayrı olarak ileri sürülememesi ve devredilememesi nedeniyle özel bir konuma sahiptir. Bu bağlamda çek, bir kıymetli evrak olarak doğar ve muhatap bankaya ibrazı ile hak sahibinin alacağını talep etmesiyle kullanım hakkı sona erer. Ancak çekin kaybolması, çalınması veya hasara uğraması gibi durumlarda hak sahibinin alacağına ulaşması imkansız hale gelebilir.

Ziya veya zayi olma, yitirme ve kaybolma anlamlarını içerir. Çekin ziyaı, gasp, yırtılma, çalınma, kaybolma gibi insanî eylemler ile doğal afetler sonucu hamilin rızası olmadan elden çıkması veya elinde olduğu halde kullanılamaz hale gelmesi durumlarını kapsar.

Çekin Zilyetliğinin Kaybedilmesi

Zilyetlik, bir hakka dayanarak ya da dayanmayarak taşınır veya taşınmazlar üzerinde fiili hâkimiyet durumudur. Zilyetliğin kaybı iradeye bağlı veya irade dışı olabilir. Zilyetliğin iradeye bağlı olarak kaybı, zilyetliğin terki veya devri ile gerçekleşir. Terkte zilyet, zilyetliğini sonlandırma amacıyla eşyayı terk eder. Zilyetliğin devrinde ise zilyetlik hakkı bir başkasına devredilir.

Zilyetliğin İrade Dışı Kaybı

Zilyetliğin kaybı irade dışı olarak gerçekleşebilir. Çekin kaybedilmesi veya çalınması bu duruma örnektir. Çekin kaybedilmesi durumunda, hak sahibinin çekin yerini bulamaması zilyetliği sona erdirir. Çalınma durumunda ise çek yaprakları mevcuttur ancak hak sahibi zilyetlik hakkını kaybetmiştir.

Çekin Hasara Uğraması

Çekin hasara uğraması, çekin kullanılamaz hale gelmesi durumudur. Bu durumda çek, hak sahibinde olsa bile muhatap bankaya ibraz edilemez veya ibraz edilse de teşhis fonksiyonunu yerine getiremez. Bu nedenle hak sahibinin alacağını talep etmesi mümkün olmaz.

Çekin Ziyaı Halinde Hamilin Mahkemeye Başvuru Hakkı ve Sonuçları

Önleyici Tedbir Alınmasını Talep Etme Hakkı

Çek düzenlendikten sonra muhatap bankanın ödeme yetkisi ibraz süreleri içinde geri alınamaz. Ancak çek ziya olduğunda, gerçek hamil, çekin meşru olmayan hamil tarafından ibrazını önlemek amacıyla mahkemeden ödeme yasağı kararı talep edebilir. TTK'nın 757/1 maddesi gereğince çek ziya olduğunda hamil, ödemenin yasaklanmasını isteyebilir.

Mahkeme Kararı ile Ödemenin Yasaklanması

Ödemenin yasaklanması, çekin muhatap bankaya tanınan ödeme yetkisinin geri alınmasıdır. Bu tedbir, çek ziya olan hamilin haklarını korumak amacıyla düzenlenmiştir. Çek, ibrazı halinde muhatap bankanın ödemesi gereken bir evraktır ve çeki zayi olan kişinin mağduriyetini önlemek amacıyla ödemenin yasaklanması talep edilebilir.

Mahkemenin ödemenin yasaklanması talebini değerlendirmesi ve bu kararı vermesi, hamilin haklarını koruma altına alır. Ayrıca, bu karara karşı kanun yolları ve itiraz süreçleri de mevcuttur.

Çek Bedelinin Mahkemeye Tevdii

Çekin zayi olması halinde, çekin karşılığının ödenmesi veya çek bedelinin mahkemeye tevdi edilmesi süreci de önemlidir. Bu süreç, hak sahibinin alacağını talep edebilmesi için izlenmesi gereken hukuki adımları içerir.

Yargıtay Kararları

Yargıtay kararları, çekin ziyaı ve iptali konusunda önemli içtihatlar sunmaktadır. Yargıtay’ın çeşitli kararları, çekin kaybolması veya çalınması durumunda hak sahiplerinin mahkemeye başvuru haklarını ve bu başvuruların sonuçlarını detaylı şekilde ele alır. Örneğin, bir Yargıtay kararında çekin kaybolması durumunda hamilin ödeme yasağı kararı alabilmesi için gerekli şartlar ve bu kararın hukuki niteliği tartışılmıştır.

Yargıtay 11. Hukuk Dairesi'nin 2015/5238 Esas ve 2017/8120 Karar sayılı kararı, çekin ziyaı halinde mahkemeye başvuru ve ödeme yasağı talebinin hukuki niteliğini ele almış ve bu konuda önemli tespitlerde bulunmuştur. Bu karar, çekin zayi olması durumunda hamilin başvuru hakkını ve mahkemenin değerlendirme sürecini ayrıntılı şekilde açıklamaktadır.

Sonuç

Sonuç olarak, çekin ziyaı ve hamilin hakları konusu, Türk Ticaret Kanunu ve ilgili diğer mevzuat çerçevesinde detaylı düzenlemelere tabi tutulmuştur. Çekin kaybolması, çalınması veya hasara uğraması durumlarında hak sahiplerinin başvuru hakları, mahkeme kararları ve bu süreçlerin sonuçları hukuki açıdan büyük önem taşımaktadır. Bu bağlamda, Yargıtay kararları ve akademik çalışmalar, çekin ziyaı durumunda izlenmesi gereken hukuki süreçleri ve hak sahiplerinin korunmasına yönelik tedbirleri ayrıntılı olarak ele almaktadır.

Çekin ziyaı durumunda hak sahiplerinin başvuru hakları ve bu başvuruların sonuçları hakkında bilgi sahibi olmak, hukuki süreçlerin etkin şekilde yürütülmesini sağlayacaktır. Çekin Zayii Olması ve İptali Davası için Çanakkale Ticaret Avukatımız ile iletişime geçiniz.

Yasal Danışmanlık

Yer Ayırt